ราชวงศ์กัมพูชามีประวัติศาสตร์ยาวนานที่ฝังแน่นกับอัตลักษณ์ของชาติ ทว่าในศตวรรษที่ 21 บทบาทของกษัตริย์กัมพูชาถูกจับตาในฐานะทั้งศูนย์รวมใจและฟันเฟืองทางการเมืองที่มีอิทธิพลไม่น้อย แม้สถาบันกษัตริย์จะมีสถานะ "เหนือการเมือง" ตามรัฐธรรมนูญ ทว่าวงการเมืองกลับใช้ภาพลักษณ์ของพระมหากษัตริย์สนับสนุนความชอบธรรมของรัฐบาลมาโดยตลอด

จุดแข็ง-จุดอ่อนของสถาบันกษัตริย์กัมพูชา

กษัตริย์นโรดม สีหมุนี องค์ปัจจุบัน ขึ้นครองราชย์ท่ามกลางสภาวะบ้านเมืองไร้เสถียรภาพ เขาได้รับการยอมรับด้านการเชื่อมสัมพันธ์กับนานาประเทศ และถูกชื่นชมเพราะความประนีประนอมอย่างสูง แต่คำถามสำคัญคือ สถาบันพระมหากษัตริย์ควรเดินอยู่บนเส้นทางใด เมื่อแรงกดดันจากรัฐบาลผสมผสานกับกระแสประชาธิปไตยยุคใหม่

ความท้าทายของกษัตริย์กัมพูชาสะท้อนผ่านบทบาทที่ต้องสมดุลย์ระหว่างการเป็นศูนย์กลางจิตใจและสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรม ในขณะที่ต้องรักษาความเป็นกลางทางการเมือง และไม่มีอำนาจบริหารจริง ด้วยเหตุนี้ สถาบันฯ จึงเปราะบางต่อการวิพากษ์ในยุคที่ประชาชนตื่นตัวด้านสิทธิมนุษยชนและเสรีภาพ

ประเด็นสำคัญที่น่าคิดคือ ถึงแม้สถาบันกษัตริย์จะเป็นศูนย์รวมความรักชาติและประวัติศาสตร์ หากแต่ความอยู่รอดของราชวงศ์ในสังคมกัมพูชายุคใหม่ อาจขึ้นอยู่กับการปรับตัวให้เป็นมากกว่าสัญลักษณ์—ด้วยความโปร่งใส และการสื่อสารกับประชาชนอย่างจริงใจ

This article was inspired by the headline: 'กษัตริย์กัมพูชา'.