ภาพรวม

กัญชา (Cannabis) เป็นพืชที่มีประวัติการใช้งานทางด้านสมุนไพรและวัฒนธรรมในประเทศไทยมาอย่างยาวนาน ช่วงหลายทศวรรษที่ผ่านมากัญชาถูกควบคุมอย่างเข้มงวดในฐานะสารเสพติด แต่มีการเปลี่ยนแปลงนโยบายอย่างสำคัญในช่วงทศวรรษ 2020 การเคลื่อนไหวเพื่อให้มีการใช้งานกัญชาในรูปแบบทางการแพทย์และเพื่อประโยชน์ทางเศรษฐกิจได้รับความสนใจทั้งในระดับนโยบายรัฐบาลและประชาชนทั่วไป

ประวัติ

กัญชาเคยเป็นส่วนหนึ่งของตำรับสมุนไพรไทยและการใช้ในวิถีชีวิตท้องถิ่น จนกระทั่งปี พ.ศ. 2522 (ค.ศ. 1979) กัญชาถูกจัดให้เป็นยาเสพติดให้โทษประเภท 5 ตามพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ ทำให้การครอบครอง ผลิต หรือใช้กัญชาถือว่าผิดกฎหมาย

กัญชาทางการแพทย์และการเปลี่ยนแปลงนโยบาย

ในปี พ.ศ. 2561 (ค.ศ. 2018) ประเทศไทยเป็นประเทศแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่อนุญาตให้ใช้กัญชาทางการแพทย์ได้อย่างถูกกฎหมาย ต่อมาในปี พ.ศ. 2565 รัฐบาลไทยได้ออกประกาศปลดล็อกกัญชาออกจากบัญชีสารเสพติดให้โทษประเภท 5 อนุญาตให้ปลูกและใช้ในครัวเรือนภายใต้เงื่อนไขที่กำหนด ทำให้ประเทศไทยกลายเป็นหนึ่งในประเทศแรกๆ ในเอเชียที่กัญชามีสถานะถูกกฎหมายบางส่วน

ประเด็นปัญหาและความท้าทาย

การเปิดเสรีกัญชานำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลงทางสังคม เศรษฐกิจ และกฎหมาย มีการโต้แย้งเรื่องผลกระทบต่อเยาวชน สุขภาพสาธารณะ และปัญหาการใช้ในทางที่ผิด ทำให้เกิดการผลักดันให้ร่างกฎหมายควบคุมการใช้กัญชาอย่างเป็นระบบขึ้น และมีการปรับเปลี่ยนทิศทางนโยบายอย่างต่อเนื่อง

บทบาททางเศรษฐกิจ

การปลดล็อกกัญชาทำให้เกิดอุตสาหกรรมใหม่ในด้านการเกษตร การแปรรูปผลิตภัณฑ์ และธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับสมุนไพร โดยมีเป้าหมายในการส่งเสริมเศรษฐกิจท้องถิ่น และสร้างมูลค่าเพิ่มจากพืชกัญชา

สถานะปัจจุบัน

แม้จะมีการปลดล็อกบางส่วน แต่การกำกับดูแลและกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการใช้กัญชายังอยู่ระหว่างการเปลี่ยนแปลงและถกเถียงในระดับชาติ ซึ่งขึ้นอยู่กับทิศทางนโยบายของรัฐบาลในแต่ละยุคสมัย