ประวัติศาสตร์ของกัญชาในประเทศไทย

กัญชาถือเป็นพืชสมุนไพรที่มีการใช้ทางการแพทย์และพิธีกรรมในประเทศไทยมาอย่างยาวนาน โดยแต่เดิมกัญชาไม่ได้ถูกจัดเป็นยาเสพติดอันตราย จนกระทั่งช่วงทศวรรษ 1970 ประเทศไทยจึงประกาศแบนกัญชาและระบุเป็นยาเสพติดประเภท 5 ตามกฎหมายยาเสพติดให้โทษ

การเปลี่ยนแปลงของกฎหมายกัญชา

ในปี พ.ศ. 2562 ประเทศไทยเป็นชาติแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่อนุญาตให้ใช้กัญชาเพื่อการแพทย์อย่างถูกกฎหมาย ต่อมาในเดือนมิถุนายน พ.ศ. 2565 รัฐบาลได้มีการปลดล็อกกัญชาออกจากบัญชียาเสพติดประเภท 5 โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างโอกาสทางเศรษฐกิจ ส่งเสริมนวัตกรรมทางการแพทย์ และผลักดันอุตสาหกรรมใหม่

ผลกระทบทางเศรษฐกิจและสังคม

หลังการปลดล็อกกัญชา เกิดร้านจำหน่ายกัญชาจำนวนมาก โดยเฉพาะในเมืองใหญ่ เช่น กรุงเทพมหานคร และแหล่งท่องเที่ยว อุตสาหกรรมกัญชามีมูลค่าหลายพันล้านบาท โดยก่อให้เกิดโอกาสใหม่แก่เกษตรกร ผู้ประกอบการรายย่อย และนักลงทุน อย่างไรก็ตาม ปัญหาการขาดกฎระเบียบที่ชัดเจน นำไปสู่ความกังวลในประเด็นสังคม เช่น การเข้าถึงของเยาวชน การนำเข้าและส่งออกผิดกฎหมาย การตรวจสอบคุณภาพสินค้า และผลกระทบด้านสุขภาพ

การออกกฎหมายบังคับใช้ใหม่

ในช่วงกลางปี พ.ศ. 2567 รัฐบาลไทยได้ประกาศนโยบายใหม่ซึ่งระบุว่าการใช้กัญชาเพื่อสันทนาการถือเป็นสิ่งผิดกฎหมายเช่นเดิม โดยอนุญาตให้ใช้เพื่อการแพทย์เท่านั้น และต้องได้รับใบสั่งจากแพทย์ การเปลี่ยนนโยบายครั้งนี้สร้างความไม่แน่นอนให้แก่ผู้ประกอบการ และเพิ่มภาระต้นทุนในการดำเนินกิจการ ส่งผลให้ร้านค้าและผู้เกี่ยวข้องรายย่อยจำนวนมากสุ่มเสี่ยงต่อการปิดกิจการ ขณะเดียวกันนโยบายดังกล่าวได้รับเสียงวิจารณ์ถึงผลกระทบต่อการพัฒนาเศรษฐกิจชุมชน

ประเด็นสำคัญและทิศทางในอนาคต

กัญชาในประเทศไทยเป็นตัวอย่างของกรณีศึกษาทางนโยบายสาธารณะ โดยต้องสมดุลระหว่างโอกาสทางเศรษฐกิจ รักษามาตรฐานด้านสาธารณสุข และคุ้มครองกลุ่มเปราะบาง การปฏิรูปล่าสุดสะท้อนความท้าทายในการกำกับดูแลอุตสาหกรรมเกิดใหม่ที่มีผลกระทบทางสังคมและเศรษฐกิจอย่างกว้างขวาง