การควบคุมสมุนไพรควบคุมในประเทศไทย

ความหมายของสมุนไพรควบคุม

สมุนไพรควบคุม (Controlled Herbal Substance) คือสมุนไพรที่หน่วยงานรัฐกำหนดให้มีการใช้งานหรือจัดจำหน่ายภายใต้เงื่อนไขและกฎหมายที่ชัดเจน เพื่อป้องกันการใช้ในทางที่ก่อให้เกิดอันตรายต่อสุขภาพของประชาชนหรือส่งผลกระทบต่อสังคมในวงกว้าง ตัวอย่างสมุนไพรที่ถูกจัดให้อยู่ในกลุ่มนี้ในประเทศไทย เช่น กัญชาและกระท่อม ในช่วงหลังมีการออกประกาศควบคุมการใช้และจำหน่ายอย่างเข้มงวด

หลักเกณฑ์การควบคุม

สมุนไพรควบคุมจะต้องใช้งานภายใต้การดูแลของบุคลากรวิชาชีพที่มีใบอนุญาต เช่น แพทย์แผนปัจจุบันหรือแพทย์แผนไทยเท่านั้น ทั้งนี้ ระเบียบและหลักเกณฑ์จะถูกกำหนดโดยสภาวิชาชีพหรือหน่วยงานรัฐที่เกี่ยวข้อง สมุนไพรควบคุมบางชนิดจะกำหนดให้ใช้ตามใบสั่งแพทย์เท่านั้น และมีข้อห้ามหรือข้อจำกัดในการจำหน่าย เช่น ห้ามจำหน่ายแก่ผู้เยาว์หรือใช้ในลักษณะที่ผิดวัตถุประสงค์ทางการแพทย์

ตัวอย่างสมุนไพรควบคุม

• กัญชา (Cannabis): หลังการปลดล็อกออกจากบัญชียาเสพติด กัญชาถูกกำหนดให้เป็นสมุนไพรควบคุม โดยมีข้อกำหนดใช้งานทางการแพทย์เท่านั้น และต้องได้รับใบสั่งจากบุคลากรวิชาชีพที่ได้รับอนุญาต
• กระท่อม (Kratom): แม้ปลดล็อกจากยาเสพติดให้โทษแล้ว แต่ยังอยู่ภายใต้การควบคุม เช่น จำกัดให้จำหน่ายเฉพาะใบสด การแปรรูปเพื่อจำหน่ายเชิงพาณิชย์ยังผิดกฎหมาย ยกเว้นการใช้งานหรือชงบริโภคในครัวเรือน

วัตถุประสงค์ของมาตรการควบคุม

การนำสมุนไพรมาอยู่ในข่ายควบคุมมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อคุ้มครองสุขภาพของประชาชน ลดความเสี่ยงจากการใช้ในทางที่ก่อให้เกิดผลเสีย เช่น การใช้เชิงสันทนาการโดยไม่มีข้อบ่งชี้ทางการแพทย์ การจำกัดอายุของผู้ใช้ ข้อห้ามโฆษณา และการจัดทำบันทึกธุรกรรมอย่างรัดกุม

กระบวนการอนุมัติเพื่อใช้ในทางการแพทย์

สมุนไพรควบคุมที่นำมาใช้ทางการแพทย์ ต้องได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์หรือผู้ประกอบวิชาชีพตามกฎหมาย และให้จ่ายในปริมาณ วิธีกิน และระยะเวลาที่เหมาะสม การออกใบสั่งยาและการจัดเก็บข้อมูลการใช้ต้องปฏิบัติตามมาตรฐานวิชาชีพ เพื่อให้ตรวจสอบย้อนหลังได้และป้องกันการลักลอบใช้

ผลกระทบจากการกำหนดให้เป็นสมุนไพรควบคุม

การควบคุมเหล่านี้ส่งผลกระทบต่อผู้ประกอบธุรกิจเกี่ยวกับสมุนไพรโดยตรง ทั้งในด้านเศรษฐกิจ การลงทุน และการดำเนินงาน นอกจากนี้ยังมีผลต่อผู้ป่วยซึ่งต้องการใช้ประโยชน์ในเชิงการแพทย์และส่งผลต่อการบังคับใช้กฎหมายเพื่อควบคุมการใช้ผิดวัตถุประสงค์

สรุป

การควบคุมและกำหนดสมุนไพรให้เป็นสมุนไพรควบคุมในประเทศไทยมีจุดมุ่งหมายเพื่อความปลอดภัยสูงสุดของสาธารณชน โดยเฉพาะเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงกฎหมายควบคู่กับการพัฒนาอุตสาหกรรมสมุนไพรในประเทศ