โครงการ Landbridge: เชื่อมอ่าวไทยสู่อันดามัน ยกระดับคมนาคมไทยสู่ศูนย์กลางโลจิสติกส์โลก

บทนำ

ประเทศไทยมีข้อได้เปรียบเชิงภูมิศาสตร์อย่างยิ่ง โดยตั้งอยู่ใจกลางเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เป็นจุดเชื่อมโยงหลักระหว่างมหาสมุทรแปซิฟิก (ฝั่งอ่าวไทย) กับมหาสมุทรอินเดีย (ฝั่งอันดามัน) จึงเป็นแรงผลักดันให้เกิดแนวคิด “โครงการ Landbridge” ซึ่งรัฐบาลไทยได้ผลักดันอย่างจริงจัง ปัจจุบันโครงการนี้ได้รับความสนใจอย่างมาก ทั้งในมุมของศักยภาพการพัฒนาเศรษฐกิจ การค้าระหว่างประเทศ และโอกาสการลงทุน

บทความนี้จะพาไปทำความรู้จักกับโครงการ Landbridge อย่างเจาะลึก ทั้งความเป็นมา วัตถุประสงค์ รายละเอียดโครงการ ผลกระทบ ตลอดจนความคืบหน้าในปัจจุบัน

ความเป็นมาและแนวคิดโครงการ Landbridge

- หลักคิดและความสำคัญ

โครงการ Landbridge (แลนด์บริดจ์) เกิดขึ้นเพื่อลดเวลาและต้นทุนขนส่งสินค้าทางเรือที่ต้องอ้อมช่องแคบมะละกา ซึ่งเป็นทางเดินเรือที่มีความแออัดมากที่สุดในโลก การสร้างโครงสร้างพื้นฐานเพื่อเชื่อมต่อ 2 ฝั่งทะเลของไทย จึงตอบโจทย์อย่างมากในเวทีโลจิสติกส์ระหว่างประเทศ

แนวคิดดังกล่าว เคยเป็นที่พูดถึงมาโดยตลอดในรูปแบบ "โครงการคลองไทย" แต่โครงการ Landbridge จะใช้ระบบทางรางและถนนเป็นหลัก ไม่มีการขุดคลองผ่านคอคอดกระเหมือนแนวคิดเดิม

- สาระสำคัญของโครงการ

โครงการ Landbridge จะเชื่อมต่อท่าเรือน้ำลึกสองฟากฝั่ง ได้แก่ ท่าเรือน้ำลึกฝั่งอ่าวไทย (ชุมพร) กับท่าเรือน้ำลึกฝั่งอันดามัน (ระนอง) พร้อมกับการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านทางรถไฟ ถนน ทางด่วน และนิคมอุตสาหกรรมต่างๆ เพื่อรองรับการขนส่งข้ามภูมิภาค

รายละเอียดโครงการ Landbridge

- สถานที่และเส้นทาง

ตำแหน่งโครงการหลัก:

ฝั่งอ่าวไทย: อำเภอปะทิว จังหวัดชุมพร
ฝั่งอันดามัน: อำเภอกะเปอร์ จังหวัดระนอง
ระยะทางรวมระหว่างท่าเรือ 2 ฝั่ง: ประมาณ 90 กิโลเมตร

- องค์ประกอบโครงการ

องค์ประกอบ	รายละเอียด
ท่าเรือน้ำลึก	2 แห่ง (ฝั่งอ่าวไทยและฝั่งอันดามัน)
ทางรถไฟ	คาดว่าจะเป็นรางคู่ รองรับรถไฟขนส่งสินค้าเป็นหลัก
ถนนขนาดใหญ่	ระบบมอเตอร์เวย์และทางด่วน เชื่อมระหว่างฝั่งทะเลทั้ง 2
นิคมอุตสาหกรรม	การพัฒนาโซนนิคมเพื่อรองรับคลังสินค้าและโรงงานอุตสาหกรรม
ต้นทุนโครงการ	ประมาณ 900,000 ล้านบาท (28,000 ล้านเหรียญสหรัฐฯ โดยประมาณ)
ผลักดันโดย	รัฐบาลไทย (ยุทธศาสตร์ “Landbridge” #2566 - 2580)

วัตถุประสงค์หลักของโครงการ

ลดต้นทุนและเวลาในการขนส่ง
ลดระยะทางเดินเรือจากมหาสมุทรอินเดียไปแปซิฟิกกว่า 1,200 กิโลเมตร เมื่อเทียบกับการต้องอ้อมช่องแคบมะละกา (ใช้เวลาน้อยกว่า 3 วัน)
กระตุ้นเศรษฐกิจภาคใต้และประเทศ
ส่งเสริมการลงทุนในภูมิภาค สร้างอุตสาหกรรมใหม่ ๆ เพิ่มโอกาสจ้างงาน
เพิ่มขีดความสามารถด้านโลจิสติกส์
ผลักดันไทยเป็นศูนย์กลางโลจิสติกส์ของเอเชีย เชื่อมโยงการค้าโลก
กระจายความเจริญจากเมืองใหญ่สู่ภูมิภาค
ลดความเหลื่อมล้ำ กระจายรายได้และพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน

ผลกระทบและโอกาสจากโครงการ Landbridge

- ผลประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับ

ประเด็น	รายละเอียด
การพาณิชย์และเศรษฐกิจ	สร้างรายได้จากค่าผ่านทางและค่าบริการขนส่ง ขยายการค้าโลก
การลงทุนต่างชาติ	ดึงดูดนักลงทุนจากทั่วโลกสู่ไทย
การจ้างงานในพื้นที่	สร้างงานใหม่ให้กับท้องถิ่นกว่า 280,000 ตำแหน่ง ใน 5 ปี
โครงสร้างพื้นฐานและสาธารณะ	พัฒนาเมืองใหม่ ระบบสาธารณูปโภค
ประหยัดทรัพยากรและเวลา	ลดปริมาณน้ำมันที่ใช้ในการขนส่งข้ามภูมิภาค

- ปัจจัยเสี่ยงและความท้าทาย

ผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม:
ต้องมีการจัดการที่รอบคอบทั้งผลกระทบต่อระบบนิเวศ ทะเล ป่าไม้ และการอยู่อาศัยของประชากรท้องถิ่น
การต่อต้านของชุมชน:
การรับฟังความเห็นและชี้แจงข้อมูลเป็นสิ่งจำเป็น
ความร่วมมือระหว่างประเทศ:
จำเป็นต้องได้รับการสนับสนุนจากภาคเอกชนต่างประเทศและพันธมิตรต่างชาติ

เปรียบเทียบกับช่องทางขนส่งสินค้าในภูมิภาค

เส้นทาง	ระยะทาง (กม.)	เวลาขนส่งโดยประมาณ	ความเสี่ยง/ปัญหา
ช่องแคบมะละกา	1,200+	2-3 วัน	แออัด โจรสลัด อุบัติเหตุ
Landbridge (ไทย)	90	ไม่ถึง 1 วัน	รอรับการพัฒนาใหม่
ชิงเต่า-สิงคโปร์ (จีน)	3,400+	6-8 วัน	เวลาเดินทางนาน

ความคืบหน้าและแนวโน้มในอนาคต

ปัจจุบันรัฐได้เร่งศึกษาและสำรวจออกแบบรายละเอียด คาดว่าจะมีการร่วมทุนกับเอกชนและต่างประเทศในรูปแบบ PPP หรือ Joint Venture ภาครัฐ-เอกชน โดยคาดว่าโครงการจะเริ่มก่อสร้างในปี 2568 และเริ่มเปิดให้บริการบางส่วนในปี 2573

บทสรุป

โครงการ Landbridge ไม่ใช่เพียงแค่โครงการโครงสร้างพื้นฐานขนาดใหญ่ แต่ถือเป็น "Game Changer" สำคัญของประเทศไทย สร้างการเปลี่ยนแปลงภูมิทัศน์เศรษฐกิจของภูมิภาค ปลดล็อกศักยภาพทางการค้าระดับโลก หากการดำเนินงานและการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ Landbridge จะเป็นอนาคตใหม่ของไทยในฐานะประตูเชื่อมสองทวีป และศูนย์กลางโลจิสติกส์ของเอเชียอย่างแท้จริง

แหล่งอ้างอิง

สำนักงานคณะกรรมการนโยบายเขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก (EEC)
ข่าวประชาสัมพันธ์จากรัฐบาลไทย ปี 2567
Springfield, Randall. "Thailand's Land Bridge Project: Regional Economic Shifts," Journal of Asian Logistics, 2023.
Landbridge Thailand - MOF