አብራሪ ወይም መግቢያ

የዩኤስኤአይዲ (USAID) የአገር ውስጥ ድጋፍ ማቋረጥ በኢትዮጵያ ትልቁ የማህበረሰብ የተፈጥሮ ጥበቃ ቦታ ላይ የተመሠረቱ አስፈላጊ ውሳኔዎችን ወደ ፊት ቀዳውነት አመጣ። ይህ ጽሑፍ ከዩኤስኤአይዲ ድጋፍ በተቋረጠ ጊዜ፣ አካባቢው ራሱን በውስጣዊ ሀብትና ኃይል በመደጋገፍ የቆመበትና የሚታየውን ቅድመ ሁኔታ በዝርዝር ይመለከታል።

ቅድመ ሁኔታ

ቁልፍ ቃላት መግለጫ

• USAID፡ ዩናይትድ ስቴትስ ኤጀንሲ ፎር ኢንተርናሽናል ዲቨሎፕመንት፤ በዓለም አቀፍ የአንዳንድ አገራት የእድገትና የምግባር ድጋፍ ዋና መስጫ።
• የማህበረሰብ የተፈጥሮ ጥበቃ ቦታ፡ የተፈጥሮ ባህልና እንስሳት ለማኖር አካባቢን የሚጠብቁ ህብረት፣ በማህበረሰብ የተቀናጀ የሥራ ልማድ።
• ራስን በማቋቋም፡ ትኩረትና ችሎታ በራስ ሀብት የሚያስተናጋጅ፣ የውጭ ድጋፍ የማታገኝ የመስራት ውጤታማ መንገድ።

ዋና ጉዳዩና የተሳትፎ አካላት

የጽሑፉ ዋና ጉዳይ የዩኤስኤአይዲ ድጋፍ በተቋረጠ ጊዜ፣ የውጭ ድጋፍ እጦት ተከትሎ በማኅበረሰቡ ራስ እየተቀናጀ የሚፈጠረው የጥበቃ ተግባር እና የማህበረሰቡ ተጠናከረ አካል ላይ ያለ ተግባር ነው።

ትርጓሜና ውይይት

አካባቢያዊ እና ዓለም አቀፍ ትውልድ

በታሪክ ላይ፣ የተፈጥሮ ጥበቃ (conservation) ጥቅምን በማስታወስ፣ ጠቃሚው የውጭ ድጋፍ (foreign aid) በበለፀጉ የኢኮሎጂ ዝርዝሮች አንዱ ነበር። ነገር ግን፣ ለጥበቃ ዘዴዎች ወይም ማςበረሰብ እርምጃ ስንላ፣ የውጭ ድጋፍ አልፎ-ይቀር ድጋፍን ግን አታረጋገጥም ብሏል ተመራቂ ምርምር።

የድጋፍ ቅጥ ምክንያቶችና ትስስር

ያህል በአካባቢያዊ እና ዓለም አቀፍ ስርዓት ውስጥ የውጭ ድጋፍ ካፈሰ በኋላ፣ የማቋቋሚያ ችግሮችና ለህብረት የተዛማኒ አስቸጋሪ ጉዳዮች ያስከትላል። የኢትዮጵያ ልምድ በውጭ ድጋፍ መቀነስና ያንን የሚበቃ የግል ሆነ የማህበረሰብ ሲሆን፣ የተፈጥሮ ጥበቃ አፈፃፀም ይደክማል።

በሳምበርጡሻ የድብ የተፈጥሮ ጥበቃ አካባቢ (ትልቁ በኢትዮጵያ) የአካባቢያችው ህብረት በአስተዳደር፣ በገንዘብ ማሰባሰብና በባህላዊ አካባቢያዊ ሀብት ላይ ልምድ ያግኝቷል። ይህ የሚዚያ ግንዛቤና የራስ ኃይል መዋቅር የበለጠ እርምጃ እንዲወስድ ህብረቱን ያትናከላል። የፍኖተ ህይወት ተከታታይነት ፣ የመኖሪያ ስፋት ውጤታዊ አገልግሎት፣ የቁሳቁስ ሊቀ ማህበረሰቦች ካሉ፣ ህብረት የራሱን ግብርናና የተያያዙ ኀብት ማስጠንቀቅ ይቻላል።

በተደጋጋሚ ምስክርነት፣ በጭማሪ የውጭ ድጋፍ የተመሰረቱ አካባቢዎች የንቁ የማንበብ አቋም ማምለጥ ይችላሉ፤ ይህም በGH Kassahun et al. (2021) የየማህበረሰብ ጥበቃ ውሳኔዎች፣ በግልጋሎት በሚታወቀው በኤ.አፋሪና በዋሃት አካባቢዎች፣ ያም በለውጥ ፈንታ አሳያል።

ዓለም አቀፍ ተግባርና የውስጥ ድጋፍ ሚና

የጠቅላላ ድርሻ የተፈጥሮ ማህበረሰብ ጥበቃዎች አሁን ባሉበት የራስ መቋቋምን የበለጠ ማክበር ይጠይቃል። የደጋፊ ምንጭ መቀነስ የተፈጥሮ ጥበቃ የኪነ ምሁርነትና ኢኮኖሚ ምንጭ እንደሌለ በግል ሥራዎች አሳታሚ እንደሆነ ሚጠቀም ይቻላል። በሳሁ ልምዶች, ከእንግሊዝ ወይም ከሺሊ የበለጠ የግል ስኬት ሲገጽ ይታያል። በእነዚህ መካከል የቆይታ የማህበረሰቡ ፍላጎት፣ የማህበራዊ ተሳትፎና ልማድ አንዱ መሰረታዊ ሚና ያለው እንደ ተገኘ ይታወቃል።

የተወሰነ መደምደሚያና የፊት ጥያቄዎች

በዩኤስኤአይዲ ድጋፍ ቅጥ በኢትዮጵያ ስፍራዎች ላይ የተፈጥሮ ጥበቃ ሊጎድጓቸው ይችላል። ነገር ግን, የህብረተሰቡ የራስ መቋቋምና የተያያዙ አሳሳበ ምክንያቶች ውስጥ አዲስ የተፈጥሮ ጥበቃ መንገዶችን ማቅረብ ይችላሉ። ለዚህ ምሁርነት የተመለከተው ለውጥና ተግባር መነሳት ላይ ይሆናል። አሁን የተጠየቀው "ህብረተሰቡ ራሱን የሚቆጣጠር አገልግሎት ሊያቋቋም ይችላልን?" የሚሉ ፋናዊ ጥያቄዎች፣ የሚቀጥለው ፈተናና ምሁርነት መረጃዎች ይወዳድላሉ።

---

This article was inspired by the headline: 'After USAID cut, Ethiopia’s largest community conservation area aims for self-sufficiency - Mongabay'.